تشخیص افتراقی های کم خونی بسیار گسترده بوده و این بیماری یکی از شایعترین علل رجوع افراد به مطب پزشکان است .از این رو لازم دانستیم تا رویکرد به آنمی را بررسی کنیم.
اولین اقدام:بررسی وجود خونریزی در بیمار
ابتدا باید شرایط تحدید کننده حیات را رفع کرده و خونریزی را کنترل کنیم.در صورت وجود خونریزی علائم کلیدی شامل افت فشار خون ، رنگ پریدگی ، پوست سرد ، تاکی کاردی ، تنگی نفس یا گرسنگی هوا ، تغییر وضعیت روحی ، سردرگمی و اغما است. باید تمام بدن از لحاظ وجود خونریزی معاینه شود و TR نیز برای بیمار انجام گیرد. کنترل همودینامیک بیمار از مهمترین اقدامات می باشد. در صورت عدم وجود خونریزی فعال به سایر علل آنمی فکر می کنیم و در گام اول آزمایش خون(CBC)برای فرد درخواست می کنیم.
شرح حال ومعاینه فیزیکی
علائم آنمی شامل: خستگی، سردرد، سبکی سر، بیحالی و ضعف، تنگی نفس ، سرگیجه، سنکوپ و حتی تینیتوس(وزوز گوش) می باشد.
در شرح حال بیماران علاوه بر توجه به علائم بالینی، باید به سابقه خانوادگی، رژیم غذایی افراد و مصرف الکل توجه شود. در خانم ها باید در مورد خونریزی قاعدگی سوال شود. به علاوه وجود پان سیتوپنی( کاهش همه رده های سلولی خون) نیز باید بررسی شود که از علاطم آن میتوان به عفونت های مکرر، خونریزی های مخاطی و کبودی های متعدد اشاره کرد.
در معاینه فیزیکی رنگ پریدگی مخاطها ( در هموگلوبین زیر 9 g/dl) ، تاکی کاردی، ارتواستاتیک هایپوتنشن، فشار نبض عریض،اسپلنو مگالی، تغییرات ناخن ها و علائم نارسایی قلب باید بررسی شوند.
همچنین بخوانید: درمان دیابت نوع 2
اقدامات لازم
آزمایش CBC ، اسمیر لام خون محیطی و تعداد رتیکولوسیت از اقدامات لازم برای بررسی و تشخیص انواع آنمی است. اگر به آنمی فقر آهن مشکوک بودیم سطح فریتین و آهن سرم را هم بررسی می کنیم. در صورت وجود آنمی فقر آهن مخصوصا در مردان، باید دستگاه گوارش از نظر وجود خونریزی مخفی بررسی شود که شامل تست occult blood و کولونوسکوپی است.
تشخیص نوع کم خونی
در صورت پایین بودن هموگلوبین یا RBC در نتیجه CBC، به درصد رتیکلوسیت توجه میکنیم، که اگر بیشتر از 2-3% بود، نشاندهنده وجود آنمی هایپرپرولیفراتیو است که خود آن میتواند به دلیل همولیز(مثل:اسفروسیتوز ارثی، آنمی داسی شکل، کمبود آنزیمG6PD، سندروم همولیتیک اورمیک(HUS) و DIC..) و یا خونریزی(گوارش یا ادراری …) باشد.
اگر رتیکلوسیت کمتر از 2% بود، یعنی اختلالی در ساخت سلول های قرمز خون وجود دارد که در آن صورت جهت افتراق علت کم خونی به شاخص MCV که حجم متوسط گلبول های قرمز را نشان می دهد، توجه می کنیم. اگر MCV کمتر از 80 باشد، آنمی از نوع میکروسیتیک بوده که شامل: آنمی فقر آهن، تالاسمی، آنمی بیماری های مزمن، آنمی سیدرو بلاستیک و مسمومیت با سرب می باشد. اگر MCV بین 80-100 باشد، آنمی نورموسیتیک بوده و علت آن می تواند به دلیل اختلال در مغز استخوان باشد مثل: آنمی آپلاستیک، MDS، میلوفیبروز، لوسمی، آمیلوئیدوز و سارکوئیدوز و داروها مثل داروهای شیمی درمانی باشد. اگر MCV بیشتر از 100 باشد، آنمی ماکروسیتیک بوده که می تواند به علت کمبود ویتامین B12 و اسید فولیک، مصرف دارو هایی که در ساخت DNA اختلال ایجاد می کنند و بیماری کبدی و هیپوتیروئیدی ، باشد.
